Lekkie oraz ciężkie jony powietrza - aerojony


W przyrodzie istnieje wiele rodzajów aerojonów. Różnią się nie tylko polaryzacją (dodatnie i ujemne), ale również - w zależności od tego z jakiego rodzaju cząsteczek się składają - budową. Istnieje również klasyfikacja według wielkości - lekkie, średnie, ciężkie; niektóre źródła klasyfikują dodatkowo bardzo ciężkie aerojony. Jony są w ciągłym ruchu - zderzają się ze sobą i z neutralnymi cząstkami powietrza, przekazują sobie pęd i ładunek, mogą wymieniać swój skład chemiczny. Pod wpływem pewnych czynników jony ciężkie (duże) mogą rozpadać się na szereg mniejszych, a jony lekkie (małe) grupować się, przekształcając tym samym w cięższe, większe aerojony. W tworzeniu się ciężkich jonów bardzo dużą rolę odgrywa woda zawarta w powietrzu, którym oddychamy. Niewidoczne dla oka kropelki pary wodnej składają się z cząsteczek H2O, które ze względu na to, że są dipolami elektrycznymi (cząsteczkami dwubiegunowymi), mają silne właściwości polarne i chętnie tworzą wiązania zwłaszcza w obecności aerojonów, grupując się wokół nich. Powstają w ten sposób bardzo trwałe klastery molekularne, które można określić mianem hydrojonów. Hydrojony występują w ogromnej większości przy wodospadach i terenach nadmorskich, zatem w miejscach rozbijania, spieniania wody. Powstają też podczas kąpieli z użyciem prysznica. Duże jony powstają też na skutek asocjacji mniejszych jonów wokół zanieczyszczeń istniejących w powietrzu, co ma pewne znaczenie w samooczyszczaniu powietrza.

W szczytowym okresie badań nad wpływem aerojonizacji na otoczenie przeważał pogląd, że wyłącznie aerojony lekkie mogą oddziaływać na organizm. Jednakże krytyka optymistycznych wyników tych badań ujawniła, że wpływ aerojonów tej grupy jest znikomy. Duża ruchliwość lekkich aerojonów powoduje, że ich zdolność przenikania do dolnych dróg oddechowych jest nikła, a właśnie stamtąd należałoby oczekiwać ich potencjalnego wpływu. Jak pokazują niektóre raporty, choć jeszcze w nosie i gardle retencja tych naładowanych cząsteczek powietrza może wynosić około 30 procent, to już w pęcherzykach płucnych zaledwie 0,04 procenta (Bailey, cytowany przez I. Martinac, 1993a). We współczesnym, dostępnym w języku polskim naukowym opracowaniu tej tematyki zauważono zatem, że "należy oczekiwać przesuwania się zainteresowania w stronę badań nad jonami średnimi i ciężkimi, które są zdolne do wnikania do dolnych dróg oddechowych człowieka" ("Jonizacja Powietrza W Środowisku Życia I Pracy" Z. J. Grabarczyk, wyd. Centralny Instytut Ochrony Pracy).